Page 15 - จดหมายข่าว วช. 59

ความรูเ้ กี่ยวกับ DOI

DOI คืออะไร

รหัสทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล หรือ ตัวระบุวัตถุดิจิทัล (ดีโอไอ)
(Digital Object Identifier : DOI) คือ เลขมาตรฐานสากลประจ�ำไฟล์ดิจิทลั
ที่เผยแพรบ่ นอนิ เตอร์เน็ตใช้ในการระบตุ วั ตน หรอื บ่งชี้เอกสารดิจิทัล เรียกได้วา่
เปน็ รหสั ประจำ� เอกสารดจิ ทิ ลั ซงึ่ เปน็ ตวั บง่ ชถ้ี าวรของทรพั ยากรสารสนเทศดจิ ทิ ลั
(Permanent Identifier) โดยรหสั นจ้ี ะไมเ่ ปลย่ี นแปลงไปตามสถานทท่ี ใ่ี ชจ้ ดั เกบ็
(Location) หรือสทิ ธิก์ ารเปน็ เจ้าของทรัพยากรสารสนเทศนน้ั

ลกั ษณะของรหัส DOI ตา่ งจาก ISBN อย่างไร

DOI เป็นตัวบ่งช้ีเอกสารดิจิทัล ซึ่งท�ำหน้าที่เป็นเลขประจ�ำเอกสารดิจิทัลคล้ายกับเลขมาตรฐานสากลประจ�ำหนังสือ
(International Standard Book Number : ISBN) แตแ่ ตกตา่ งตรงที่ DOI มเี ทคโนโลยที มี่ คี วามซบั ซ้อน สามารถเชือ่ มโยงไฟลเ์ อกสาร
ดิจทิ ลั จากหมายเลข DOI ได้ และมกี ารจัดการฐานข้อมลู เมทาดาทา (Metadata) ซง่ึ แตกต่างจาก ISBN ท่เี ป็นเพียงเลขประจำ� หนงั สือ
เท่านั้น ไม่สามารถเช่ือมโยงหมายเลขเพ่ือไปยังไฟล์เอกสารได้ นอกจากนี้ DOI® ยังเป็นเครื่องหมายการค้าท่ีได้รับการจดทะเบียนโดย
มลู นธิ ิ DOI นานาชาติ ปจั จุบันมกี ารใหร้ หสั DOI กับเอกสารดิจทิ ัลจ�ำนวนมากกว่า 85 ลา้ นรายการทั่วโลก

DOI มีประโยชนอ์ ย่างไร

รหสั ทรพั ยากรสารสนเทศดจิ ิทัล หรือ DOI มีประโยชน์ต่อนักวิจัยมากมายได้แก่
1. ช่วยสง่ เสริมทรัพย์สนิ ทางปัญญาที่มีคา่ ใหก้ บั ทรพั ยากรสารสนเทศดิจิทัล
2. ช่วยให้ความสะดวกในการเข้าถงึ ข้อมลู การค้นหา การสรา้ งระบบเช่ือมโยงไฟล์ดิจทิ ัล
3. ชว่ ยให้ความสะดวกในการรวบรวมเอกสารดิจทิ ัลเพ่อื ประโยชน์ทางวชิ าการและการวิจยั
4. ชว่ ยใหไ้ มเ่ สยี เวลาในการเปลย่ี นทอี่ ยู่ของเว็บไซต์ หรอื URL สถานทจ่ี ดั เกบ็ เมือ่ มกี ารยา้ ยไฟลไ์ ปไวท้ อี่ ื่น
5. ช่วยในการท�ำธุรกิจ การซอื้ ขาย การจดั เก็บและเผยแพร่ไฟลด์ ิจทิ ัลในระยะยาว
6. ใชเ้ พอื่ การพาณชิ ยอ์ เิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สำ� นกั พมิ พส์ ามารถใชร้ หสั DOI เสมอื นเปน็ รหสั สนิ คา้ ของเอกสารดจิ ทิ ลั ในระบบการคา้ ขาย
ออนไลน์
7. ชว่ ยปกป้องลขิ สิทธแ์ิ ละปอ้ งกันการโจรกรรมข้อมลู ให้กับเจา้ ของทรพั ยากรสารสนเทศดิจิทลั
8. ชว่ ยใหค้ วามสะดวกแก่ผ้ใู ชใ้ นการเขยี นรายการบรรณานกุ รมและการอา้ งถึงเอกสารดิจทิ ัลตามหลกั สากล
9. ชว่ ยให้ทราบจำ� นวนเอกสารดิจิทลั ในแต่ละสาขาและการเชอื่ มโยงข้อมูลของแต่ละชื่อเรื่องท่ีคลา้ ยคลงึ กัน
10. ช่วยตรวจสอบความซำ้� ซอ้ นของงานวจิ ัย

DOI ใช้กับส่อื ประเภทใด

ตวั อยา่ งวตั ถุดิจทิ ัลท่ีเป็นประเภทเนื้อหา (Content type) ทสี่ ามารถให้รหัส DOI ได้แก่ หนังสอื วทิ ยานิพนธ์ รายงานการวจิ ัย
บทความวารสาร ส่วนประกอบเอกสาร มาตรฐาน ระเบียนข้อมูลในฐานข้อมูล ภาพ แผนที่ ซีดีรอม วีดิทัศน์ ฟิล์ม เสียง ภาพยนตร์
รายการโทรทศั น์ ฯลฯ

(ผู้สนใจสามารถดรู ายละเอียดเพมิ่ เติมไดท้ ี่ www.doi.nrct.go.th)

15ส�ำ นักงานคณะกรรมการวิจยั แหง่ ชาติ (วช.)

National Research Council of Thailand (NRCT)