Page 5 - วช

การยอมสีครามจากธรรมชาติแบบใหมบนเสนดายไหมและฝายในเชิงพาณิชย

ผูชวยศาสตราจารย ดร.รัตนพล มงคลรัตนาสิทธิ์ และคณะ
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร

กระบวนการการเตรียมและยอมสีครามจากธรรมชาติ และจัดทําขึ้นภายใตงานวิจัยที่สะสมมาของนักวิจัย
จะสังเกตไดวา ระยะเวลาตั้งแตเริ่มตนเตรียมสีคราม และ คณะอุตสาหกรรมสิ่งทอและออกแบบแฟชั่น
นํามายอมสี จนกระทั่งไดผาหรือเสนดายที่ไดเฉดสีนํ้าเงิน มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร ภายใต
ออกมาใชเวลาทั้งสิ้นประมาณ 1 เดือน (กรณีที่มีหมอคราม โครงการจัดการความรูและถายทอดเทคโนโลยีจาก

เพียงหมอเดียว) แตถานับเวลาเฉพาะเวลายอมสีคราม ผลงานวิจัยและนวัตกรรม ประจําป 2560 โดยไดรับทุน
จากธรรมชาติอยางเดียวใชเวลาประมาณ 9 – 11 วัน ดังนั้น สนับสนุนจากสํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ (วช.)
จะเห็นไดวากระบวนการยอมสีครามธรรมชาติแบบดั้งเดิมที่ สีครามจากธรรมชาติไดมาจากตนคราม (Indigo
สืบทอดมาจากบรรพบุรุษนั้นมีขอเสียคือใชเวลายอมนานและ Tinctoria plant) ที่มีการปลูกทั่วไปในพื้นที่ภาคเหนือ และ
มีขั้นตอนที่สลับซับซอน ไมสามารถยอมไดครั้งละในปริมาณ ภาคอีสานของประเทศไทย เปนไมพื้นเมืองในเอเชีย เปนไมพุม
ที่มาก ๆ ไมคอยนิยมนํามายอมเสนดายไหม สําหรับขอดี ขนาดเล็ก ฝกตรงหรือโคงงอเล็กนอย ใบประกอบแบบขนนก
ของการใชสีครามจากธรรมชาติคือเปนมิตรกับสิ่งแวดลอม มีดอกเปนชอสีชมพู ใบใชทําสียอม ตนครามจะโตเต็มที่
ไมมีอันตรายตอผูบริโภค ดังนั้น จึงทําใหเกิดแนวความคิด พรอมที่จะเก็บเกี่ยวนํามาใชงานเมื่ออายุได 4 เดือน โดยสังเกต
ที่จะพัฒนากระบวนการยอมสีครามจากธรรมชาติดวยเทคนิค จากใบครามจะมีสีเขียวเขม และยอดของตนครามจะเริ่มหงิกงอ

ใหมที่ไมใชวิธีกอหมอครามหรือหมอนิล เพื่อใหกลุมวิสาหกิจ เล็กนอย เมื่อตนครามแกเต็มที่ จะมีการเก็บเกี่ยวตนคราม
ชุมชนขนาดกลางและขนาดยอมสามารถที่จะนําไปทําการ ในชวงเชาตรู เพื่อใหไดเนื้อครามที่มีคุณภาพดี ตนครามเมื่อ
พัฒนาการยอมสีเองได และเทคนิคนี้จะทําใหกระบวนการ เก็บเกี่ยวแลวจะถูกมัดรวมเปนมัดเล็ก ๆ เพื่อนําไปใสในโอง
ยอมสีครามเปนไปไดอยางรวดเร็ว โดยใชระยะเวลาไมเกิน หรือถังพลาสติก และใชกอนหินกดทับใบครามที่เปนมัด ๆ ไว
30 นาที จากกระบวนการดังกลาวกอใหเกิดการจัดการความรู จากนั้นนํานํ้าใสลงในถังในอัตราสวน ใบครามสด 10 กิโลกรัม
และถายทอดเทคโนโลยีเทคนิคการยอมสีครามจากธรรมชาติ ตอนํ้า 20 ลิตร ทั้งนี้เพื่อใหใบครามเกิดการหมักและเนาเปอย
แบบใหมบนเสนดายไหมและฝายในเชิงพาณิชย ซึ่งไดรวบรวม หลังจากแชมัดครามในโอง 2 วัน ใบครามนาจะเนาเปอย จากนั้น

นํามัดครามและใบครามที่หลุดลวงทิ้งไปซึ่งจะไดนํ้าที่มีสีเขียว
ออกเหลือง ใสปูนขาวลงในนํ้าที่ไดจากการหมัก
ใบครามในอัตราสวนปูนขาว 20 กรัม
ตอที่ไดจากการหมักใบคราม 1 ลิตร
จากนั้นใชตะกรากระแทกลง
ในโองหลาย ๆ ครั้ง หรือใชปม
ฉีดใสลงไปที่กนถัง ทั้งนี้เพื่อทําให
ปูนขาวกับนํ้าที่ไดจากการหมักใบคราม
ผสมเขาเปนเนื้อเดียวกัน โดยจะมีฟอง

เกิดขึ้น และกลิ่นเนาของใบครามจะเปลี่ยน
เปนกลิ่นดี หลังจากนั้นปลอยใหเนื้อคราม
ตกตะกอน 2 – 3 วัน ซึ่งจะสังเกต
เห็นนํ้าที่อยูเหนือตะกอนเริ่มใส
ใหดําเนินการรินนํ้าใส ๆ ที่อยู
เหนือตะกอนทิ้งไป และนําเนื้อ
ครามที่ขนเหนียวเหมือนโคลนไปเก็บไว

และใชงานยอมสีตอไป
(อานตอหนา 6)
สํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ (วช.)
National Research Council of Thailand (NRCT) 5