Page 13 - NRCT122

กิจกรรม วช.

การจัดการภัยแลŒง ผันนํ้าตามความตองการเกษตรไมปลอยนํ้าเกินจําเปน
การจัดการภัยแลŒง

สํานักงานการวิจัยแห‹งชาติ (วช.) กระทรวงการอุดมศึกษา ผูชวยศาสตราจารย ดร.ภาณุวัฒน ปนทอง เขามาชวยแก
วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรม (อว.) สนับสนุนงานวิจัยจัดการภัยแลŒง ปญหาเหลานี้ เชน ชวยใหเจาหนาที่ควบคุมประตูนํ้าไดทันตอสถานการณ
ผันนํ้าตามความตŒองการเกษตรไม‹ปล‹อยนํ้าเกินจําเปšน คาดการณดŒวยแบบ ทั้งภาวะแลงและนํ้าทวม อีกทั้งใหขอมูลพื้นฐานแกเกษตรกรที่อยูตนนํ้า
จําลองทางคณิตศาสตร ควบคู‹กับขŒอมูลจากการวัดความชื้นในดินของพื้นที่ ในการตัดสินใจผันนํ้าเขาพื้นที่ทําเกษตรตามจําเปนโดยอางอิงจาก
เกษตรกร และระดับนํ้าของแม‹นํ้าต‹าง ๆ พรŒอมระบบควบคุมการปล‹อยนํ้าแบบ ความชื้นดิน ทําใหเกษตรกรไมผันนํ้าเกินความจําเปน และสงนํ้าไมตรง
เรียลไทมไดŒทันสถานการณในพื้นที่โครงการส‹งนํ้าและบํารุงรักษาท‹อทองแดง กับเวลาที่พืชตองการไดรับ ซึ่งนอกจากชวยประหยัดคาใชจายในการ
ผันนํ้าแลว ยังทําใหมีนํ้าเหลือเพียงพอไปถึงพื้นที่ปลายนํ้า ซึ่งชวยลด
ผูชวยศาสตราจารย ดร.ภาณุวัฒน ปนทอง ศูนยวิจัยวิศวกรรมนํ้า ความขัดแยงระหวางคนตนนํ้าและคนปลายนํ้าได
และโครงสรางพื้นฐาน มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ งานวิจัยนี้พัฒนาเครื่องมือเพื่อชวยใชตัดสินใจระบายนํ้าที่
ไดรับการสนับสนุนทุนวิจัยจาก วช. ใหทําวิจัยโครงการเพิ่มประสิทธิภาพ เหมาะสมโดยเชื่อมโยงกับแบบจําลองการประเมินความตองการนํ้า
ระบบบริหารจัดการนํ้าเกษตรกรรมเพื่อลดปริมาณการใชนํ้าเกษตรกรรม ของพืชในระบบแปลงนาที่ติดตั้งเซนเซอรตรวจวัดความชื้นในดินแบบ
และการใชนํ้าตนทุนที่เหมาะสม ซึ่งเปนงานวิจัยที่จะชวยการบริหาร อัตโนมัติ ลดการสูญเสียจากการสงนํ้าเกินความจําเปนและไมตองการ
จัดการนํ้าและการบริหารจัดการพื้นที่เกษตรกรรมใหแกโครงการสงนํ้า ของพืช อีกทั้งพัฒนาแบบจําลองทางคณิตศาสตรที่จําลองการไหล
และบํารุงรักษาทอทองแดง ในลํานํ้าตั้งแตทายเขื่อนภูมิพลสูแมนํ้าปง คลองสงนํ้าสายหลักและสาย
โครงการสงนํ้าและบํารุงรักษาทอทองแดงเปนโครงการ ซอยสูพื้นที่เกษตรกรรม เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการใชนํ้าจากแหลงนํ้า
ชลประทานรับนํ้านองจากแมนํ้าปงเขาพื้นที่เพาะปลูกในเขต จังหวัด ตนทุน ใหสามารถเพิ่มพื้นที่เพาะปลูกหรือลดการสูญเสียนํ้าในระบบ
สุโขทัย จังหวัดพิษณุโลก และจังหวัดกําแพงเพชร ใชระบบสงนํ้าโดย ชลประทานไดเฉลี่ย 15% ซึ่งจะชวยลดความเสี่ยงการขาดแคลนนํ้า
คลองธรรมชาติ มีอาคารบังคับนํ้าและอาคารอัดนํ้าตามคลองธรรมชาติ ของพื้นที่เกษตรกรรม
สงนํ้าใหพื้นที่ชลประทานรวม 552,403.93 ไร และปจจุบันขยายพื้นที่ ทีมวิจัยยังไดพัฒนาระบบติดตามรายงานสภาพการ
ชลประทานในเขต อําเภอวชิรบารมี จังหวัดพิจิตร และอําเภอบางระกํา เปลี่ยนแปลงทางอุทกวิทยาของพื้นที่เกษตรกรรมตนแบบโครงการ
จังหวัดพิษณุโลก ซึ่งแผนการสงนํ้าเขาโครงการสงนํ้าและบํารุงรักษา สงนํ้าและบํารุงรักษาทอทองแดง ที่ใชสนับสนุนการตัดสินใจบริหาร
ทอทองแดง จะกําหนดตามปริมาณนํ้าที่ขึ้นอยูกับนํ้าตนทุนของ จัดการนํ้าแบบทันตอเวลา สามารถสั่งการหรือควบคุมและประเมิน
เขื่อนภูมิพลในพื้นที่ตนนํ้า สถานการณนํ้าในระบบสงนํ้าโครงการชลประทานไปยังพื้นที่ตนแบบ
จากปญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศทําใหโครงการ ที่ประยุกตใชเทคโนโลยีหรือเครื่องมือบริหารจัดการเกษตรกรรม ระบบ
สงนํ้าและบํารุงรักษาทอทองแดงประสบปญหาการบริหารจัดการนํ้า ดังกลาวสามารถใชงานในรูปแอปพลิเคชันที่สามารถดาวนโหลดเพื่อ
และการบริหารจัดการพื้นที่เกษตรกรรม เนื่องจากมีความไมแนนอน ใชงานผานสมารทโฟนในชื่อ SWOM
ของปริมาณฝนและปริมาณนํ้าตนทุนจากเขื่อนภูมิพล สงผลใหมีความ ทั้งนี้ ทีมวิจัยไดนําแบบจําลองที่พัฒนาขึ้นไปใชงานจริง
ผันแปรสูงตอปริมาณการระบายนํ้าเขื่อนภูมิพล และการควบคุมปริมาณ ในพื้นที่ตนแบบ โดยประมวลผลเชื่อมโยงกับเทคโนโลยีการตรวจ
นํ้าในพื้นที่ทายนํ้า จึงมีความทาทายสําหรับผูปฏิบัติงานในการสงนํ้า ความชื้นดิน วัดระดับนํ้า และอุปกรณควบคุมการเปด - ปดบานประตู
เขาพื้นที่ใหเพียงพอและเหมาะสมที่สุด อีกทั้งยังยากตอการวางแผน ที่มีการทํางานแบบอัตโนมัติและทันตอเวลา พรอมทั้งสรางองคความรู
รับมือใหทันตอสถานการณที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ใหเกิดความเขาใจตอเครื่องมือและเทคโนโลยีที่ไดจากการวิจัยแก
นอกจากนี้ การควบคุมประตูสงนํ้าเขาคลองสงสายหลักและ บุคลากรกรมชลประทาน เกษตรกรผูมีสวนไดสวนเสียในพื้นที่ตนนํ้า
คลองสงสายซอยใหสามารถสงนํ้าไดตามแผนที่วางไวนั้น อาศัยกําลัง กลางนํ้า ปลายนํ้า เพื่อการประยุกตใชและปฏิบัติไดอยางถูกตอง
คนปฏิบัติงานจัดสรรนํ้าตามแผนที่วางไวเปนฤดูกาล ซึ่งทําใหเกิดความ เหมาะสม เพื่อประเมินประสิทธิภาพการทํางานของเครื่องมือใหสําเร็จ
ซํ้าซอนมากขึ้นในชวงวิกฤตินํ้าแลงและนํ้าทวม และโครงการฯ ยังมี ตามเปาหมายของงานวิจัย
คลองสงนํ้าที่เปนคลองธรรมชาติประมาณ 200 กิโลเมตร โดยเมื่อวันที่ 12 มีนาคม 2564 วช. ไดนําคณะสื่อมวลชน
จึงพัฒนาประสิทธิภาพของระบบชลประทาน เยี่ยมชมโครงการวิจัยการเพิ่มประสิทธิภาพระบบปฏิบัติการบริหาร
ไดนอยมาก สงผลใหเกิดปญหาความขัดแยง จัดการนํ้าเกษตรกรรมเพื่อลดปริมาณการใชนํ้าตนทุนที่เหมาะสม ณ
ระหวางกลุมผูใชนํ้าและเจาหนาที่ปฏิบัติงานใน โครงการสงนํ้าและบํารุงรักษาทอทองแดง ตําบลหนองปลิง อําเภอ
พื้นที่ และมีความขัดแยงระหวางผูทําเกษตร เมืองกําแพงเพชร จังหวัดกําแพงเพชร เพื่อเผยแพรโครงการวิจัยฯ
อยูตนนํ้ากับปลายนํ้าที่มีสวนไดสวนเสีย โดยใหสื่อมวลชนเปนสื่อกลางในการประชาสัมพันธเผยแพรผลงานวิจัย
โดยเฉพาะอยางยิ่งชวงภาวะขาดแคลนนํ้า ดังกลาวไปสูสาธารณชนในวงกวาง
สํานักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.)
National Research Council of Thailand (NRCT) 13