Page 7 - จดหมายข่าว วช 145

งานวิจัย : การเกษตร

การถายทอดเทคโนโลยีการใชถานชีวภาพจากวัสดุเหลือใชทางการเกษตร

เพื่อใชในครัวเรือนและการแกปญหาการผลิตพืชในพื้นที่ดินเค็มภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

สวนการผล
สวนการผลิตถานชีวภาพจากเตาสองชั้นจะนําถังเหล็กขนาด ิตถานชีวภาพจากเตาสองชั้นจะนําถังเหล็กขนาด
สวนการผลิตถานชีวภาพจากเตาสองชั้นจะนําถังเหล็กขนาด
200 ลิตร ที่เปดหัวและทายมาตั้งบนแทนปูนหรืออิฐใหสูงจากพื้นดินประมาณ
3 เซนติเมตร เพื่อใหอากาศผานเขาไปไดเกิดการเผาไหมวัสดุเชื้อเพลิง
และนําถังเหล็กขนาด 50 ลิตร มาใสวัสดุที่ตองการจะเผาถานชีวภาพซึ่ง
ควรเปนวัสดุที่มีความชื้นตํ่าหรือทําการตากใหแหงกอน จากนั้นนําถังเหล็ก
ขนาด 50 ลิตร วางภายในถังเหล็กขนาด 200 ลิตร และใสวัสดุที่เปนเชื้อเพลิง
ภายในถังเหล็กขนาด 200 ลิตร โดยใหอยูรอบ ๆ ถังเหล็กขนาด 50 ลิตร
และสวนของดานบนของถังดวย เพื่อใหความรอนกระจายในเตาเผา
ไดอยางทั่วถึงและสมํ่าเสมอ อัตราสวนของเชื้อเพลิงซึ่งเปนไมที่ไมใชแลวควร
ประกอบดวยไมที่ติดไฟงาย และไมที่มีเนื้อไมสูงผสมกัน เพราะจะชวยในการ
รักษาอุณหภูมิของเตาเผาใหสูงขึ้นและเปนถานไดเร็วขึ้น โดยปกติอัตราสวน
ความอุดมสมบูรณของดินนับว‹าเปšนป˜จจัยสําคัญของการทําเกษตร ของวัสดุเชื้อเพลิงกับนํ้าหนักของวัสดุที่ใชผลิตถานชีวภาพ เทากับ 1:1 จุดไฟ
ซึ่งจากสภาพป˜ญหาดินเค็มในบางพื้นที่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือหรือภาคอีสาน ในเตาดานบนของวัสดุเชื้อเพลิงใหรอบจนไฟติดเชื้อเพลิงหลักเสียกอน
ทําใหŒสํานักงานการวิจัยแห‹งชาติ (วช.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร วิจัย โดยใชเวลาประมาณ 10 - 15 นาที ปดฝาถังเตาเผาดานบน และนําทอใยหิน
และนวัตกรรม ใหŒทุนสนับสนุนการวิจัย แก‹ ผูŒช‹วยศาสตราจารยเสาวคนธ เหมวงษ ทอเหล็ก หรือถังเหล็กแบบยาว ขนาด 50 ลิตร ที่เตรียมสวมดานบนฝาเพื่อให
หัวหนŒาโครงการวิจัย และคณะ แห‹ง คณะเกษตรและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัย เปนปลองระบายควันขณะเผา ปกติการเผาถานชีวภาพจะใชเวลาประมาณ
นครพนม ในการถ‹ายทอดเทคโนโลยีชีวภาพผลิตถ‹านจากวัสดุเหลือใชŒทาง 4 - 6 ชั่วโมง ขึ้นอยูกับชนิดของวัสดุที่ใช ควรปลอยใหเตาเผาเย็นกอนแลว
การเกษตรเพื่อแกŒป˜ญหาดินเค็มในบางพื้นที่ของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จึงเปดเตา สวนใหญมักจะทําการเผาตอนเย็นและเมื่อไฟดับจึงมาเปดเตา
ซึ่งเปšนการสรŒางมูลค‹าใหŒกับวัสดุเหลือใชŒทางการเกษตรไม‹ว‹าจะเปšนซากพืชหรือ ตอนชวงเชา นําถังดานในออกมาและเทถานลงซึ่งจะสามารถนําไปใชงานได
ซากสัตว ในพื้นที่ผ‹านกระบวนการทางเทคโนโลยี ผลิตเปšนถ‹านชีวภาพนํามา หากเปนถานชีวภาพจากวัสดุที่เปนไมขนาดใหญก็นํามาบดกอนที่จะนําไปใช
แกŒป˜ญหาดินเค็มเพื่อเพิ่มผลผลิตทางการเกษตร โดยนํามาผสมกับปุ‰ยหมัก ปุ‰ยคอก อยางไรก็ตาม การใสถานชีวภาพลงไปในดินควรใสรวมกับปุยโดยเฉพาะปุย
หรือปุ‰ยเคมี ช‹วยเพิ่มแร‹ธาตุที่สําคัญในการเจริญเติบโตของพืช โดยการถ‹ายทอด ไนโตรเจน หากตองการเพิ่มการเจริญเติบโตและเพิ่มผลผลิต แตหากตองการ
องคความรูŒนี้ใหŒกับเครือข‹ายเกษตรกรหลายแห‹งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ใชเปนสารปรับปรุงสมบัติของดินอยางเดียวก็ไมจําเปนตองใสปุยเคมี
ผูชวยศาสตราจารยเสาวคนธ เหมวงษ หัวหนาโครงการวิจัย โครงการในระยะเริ่มแรกพื้นที่เปาหมาย จะเปนเครือขาย
ไดกลาวถึงการดําเนินโครงการฯ ไววา คุณสมบัติที่สําคัญของถานชีวภาพ ใน 3 อําเภอของจังหวัดนครราชสีมา ไดแก อําเภอบัวใหญ อําเภอขามทะเลสอ
ในการปรับปรุงดิน จะชวยในเรื่องความพรุน และพื้นที่ผิวสัมผัส, ปริมาณ และอําเภอโนนไทย ผูเขารวมอบรมมีรายไดเพิ่มขึ้น 100 เปอรเซ็นต
คารบอน, CEC และ pH สูง ซึ่งคุณสมบัติเหลานี้ทําใหดินมีสภาพที่เหมาะสม จากการขายผลผลิตที่เพิ่มขึ้น บางสวนผลิตเตาเผาถานชีวภาพจําหนายและ
เปนประโยชนของธาตุอาหารพืช คือ ลดความหนาแนนของดิน ชวยกักเก็บ ทําดินผสมจําหนาย นอกจากนี้ชาวบานยังนําไปใชประโยชนในครัวเรือน เชน
ธาตุอาหารในดิน และสารพิษตกคางในดิน และเพิ่มความจุในการอุมนํ้า, ใชเปนเตาหุงตมแทนเตาแกส เพื่อลดคาใชจายดานพลังงาน ซึ่งการถายทอด
เพิ่มคา CEC และ pH ในดิน, เพิ่มกิจกรรมของจุลินทรียดิน และเพิ่ม องคความรูดังกลาวสงผลใหชาวชุมชนใชทรัพยากรในพื้นที่อยางคุมคา
ประสิทธิภาพการใชปุย โดยเฉพาะปุยไนโตรเจน ทําใหพืชมีการเจริญเติบโต สําหรับการขยายผลตอยอด ไดรวมกับสํานักงานพัฒนาที่ดินเขต 3
และผลผลิตดีขึ้น โดยวัตถุดิบที่นํามาใชผลิตถานชีวภาพลวนเปนวัสดุเหลือใช จังหวัดนครราชสีมา โดยแกนนํากลุมหมอดิน ซึ่งเปนผูรับการอบรมดวย
ทางการเกษตรไมวาจะเปนซากพืชและซากสัตว เชน วัชพืช ฟางขาว แกลบ จะชวยถายทอดเทคโนโลยีนําไปขยายผลใหกับคนในชุมชน นอกจากนี้ยังมี
กิ่งไม ใบไม ไมไผ ไมยูคาลิปตัส กระดูกสัตว และมูลสัตว เปนตน ชองทางการแจงขาวสารทั้งเกี่ยวกับถานชีวภาพ การผลิตพืช การปรับปรุงดิน
สําหรับกระบวนการผลิตมีทั้งแบบเตาดั้งเดิม และแบบเตาสองชั้น การตลาด โดยใชกลุม Line ชื่อ “คนเอาถาน NPU” ซึ่งมีการแลกเปลี่ยน
ซึ่งการผลิตถานชีวภาพจากเตาดั้งเดิม การทําเตาเผาจะใชมีดปลายแหลม ขอมูลขาวสารทุกอยางตลอดเวลาจนถึงปจจุบัน ซึ่งสมาชิกในกลุมจะ
เจาะปบดานขางขอบ ๆ เปนชองทั้งสี่ดาน และดานบนของปบที่ยังไมได ประกอบดวยเครือขายคนเอาถานจังหวัดนครพนม สกลนคร และมุกดาหาร
เปดฝาใหมีขนาดประมาณเสนผานศูนยกลาง 30 เซนติเมตร แลวใชแผน ที่ผานการอบรมโครงการถายทอดเทคโนโลยีมาอยางตอเนื่อง
สังกะสีมวนใหเปนทอสําหรับใหควันออก และมัดดวยลวด ใสลงในชอง
ที่เจาะไวดานบนโดยทอควรจะมีความสูงประมาณ 80 เซนติเมตร นําฟางขาว
หรือเศษหญาที่จะเปนเชื้อเพลิงมวนและใสลงไปดานลางของปบ จุดไฟ
ที่ฟางขาวหรือเศษหญาแลวควํ่าปบลง จากนั้นนําแกลบมาเทรอบ ๆ ปบ
จนทวม ปริมาณแกลบหากกองใหญจะใชเวลาในการเผานานขึ้น และคอย
เขี่ยแกลบดานลางขึ้นมาเรื่อย ๆ เพื่อใหเกิดการไหมที่ทั่วถึง พอแกลบเริ่ม
เปนถานทั้งหมดใหลมเตาลงและใชนํ้ารดเพื่อหยุดการเผาไหม และตากถาน
แกลบจนแหงเก็บใสกระสอบนําไปใชในการปรับปรุงดินตอไป
สํานักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.)
National Research Council of Thailand (NRCT) 7