Page 11 -

การควบคุมแมลงวันผลไมดวยแตนเบียน

Diachasmimorpha longicaudata Ashmead

ศูนยวิจัยควบคุมศัตรูพืชโดยชีวินทรียแหงชาติ
สํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ (วช.)

คาการเบียน นับเปนการควบคุมในระยะยาวแมไมมีการ
ปลอยแตนเบียนอยางตอเนื่อง ดังนั้น การใชแตนเบียน
D. longicaudata จึงเปนวิธีการหนึ่งที่ควรนําไปใชรวมในการ

แมลงวันผลไม Bactrocera dorsalis (Diptera: ควบคุมแมลงวันผลไมโดยชีววิธีไดอยางมีประสิทธิภาพ เปนการ
Tephritidae) เปนแมลงศัตรูพืชที่สําคัญทางเศรษฐกิจของ ลดการใชสารเคมีฆาแมลงและลดปญหาสารพิษตกคางใน
ประเทศไทย รวมทั้งประเทศตาง ๆ ทั่วโลก เขาทําลายพืชผัก สภาพแวดลอม จึงมีการขยายผลและอบรมเพื่อถายทอดความรู
และผลไมไดหลายชนิด เปนแมลงที่มีพื้นที่อาศัยกวาง และพบ วิธีการเพาะเลี้ยงเพิ่มปริมาณแตนเบียน D. longicaudata
การระบาดตลอดทั้งป ซึ่งถือวาเปนแมลงศัตรูพืชที่ตองมีการ ในหองปฏิบัติการแกบุคลากรในหนวยงานราชการและ
ควบคุมหรือปองกันกําจัด การควบคุมแมลงวันผลไมมีหลายวิธี นักศึกษาที่สนใจเพื่อนําไปใชในการควบคุมแมลงวันผลไมตอไป
เชน การใชกับดัก เหยื่อลอโปรตีน สารฟโรโมน การใชสารเคมี การเพาะเลี้ยงเพิ่มปริมาณแตนเบียน D. longicaudata

ฆาแมลง และการควบคุมโดยชีววิธีโดยใชเชื้อราเขียวและ ในหองปฏิบัติการ ตองเลี้ยงแมลงวันผลไมซึ่งเปนแมลงอาศัย
แตนเบียน Diachasmimorpha longicaudata Ashmead ของแตนเบียน ทําไดโดยการใชอาหารเทียม (modified
แตนเบียน D. longicaudata เดิมรูจักในชื่อ semi - artificial diet) ซึ่งศึกษาโดยแสน (2529) เพื่อเปน
Biosteres (Opius) comperei ถือไดวาเปนแมลงศัตรู อาหารเลี้ยงหนอนแมลงวันผลไม B. dorsalis มีขั้นตอนและ
ธรรมชาติที่มีบทบาทสําคัญในการควบคุมประชากรแมลงวัน วิธีการผลิตดังนี้
ผลไมศัตรูพืช ซึ่งตัวใหอาศัยของแตนเบียนชนิดนี้คือ แมลงวัน การเลี้ยงเพิ่มปริมาณแมลงวันผลไม
ผลไม B. dorsalis โดยแตนเบียนเขาเบียนแมลงวันผลไม Bactrocera dorsalis
ในระยะตัวออนวัยสุดทาย และตัวเต็มวัยของแตนเบียน
จะฟกออกจากซากดักแดของแมลงวันผลไมตัวใหอาศัย 1. เก็บรวบรวมผลไมที่ถูกทําลาย
(larva - pupal parasitoid) จากการสํารวจเบื้องตนพบวาแตนเบียน โดยแมลงวันผลไม

D. longicaudata เปนแตนเบียนสําคัญของแมลงวันในสกุล
tephritid ที่พบในภาคใตของประเทศไทย ดังนั้น ศูนยวิจัย 2. นําผลไมที่ไดใสกลองเลี้ยงแมลง รองดวย
ควบคุมศัตรูพืชโดยชีวินทรียแหงชาติ ภาคใต มหาวิทยาลัย เวอรมิคูไลต (vermiculite) ที่อบฆาเชื้อ
สงขลานครินทร โดย รองศาสตราจารย ดร.จิราพร เพชรรัตน
และคณะนักวิจัย ไดศึกษาประสิทธิภาพของแตนเบียน 3. เมื่อตัวเต็มวัยแมลงวันและแตนเบียนออกจาก
D. longicaudata เพื่อควบคุมแมลงวันผลไมในสวนฝรั่ง ผลไมที่บมเก็บตัวเต็มวัยโดยแยกแตนเบียน
ที่บานควนลัง อําเภอหาดใหญ จังหวัดสงขลา และที่บาน และแมลงวันใสในกรงเลี้ยงแมลง ภายในกรง

บางเหรียง อําเภอบางกลํ่า จังหวัดสงขลา พบวา สวนที่มี แตนเบียน ใชฟองนํ้าชุบนํ้าผึ้งละลายนํ้า 10%
การปลอยแตนเบียน D. longicaudata แตนเบียนสามารถ และฟองนํ้าชุบนํ้าสะอาด และในกรงแมลงวัน
ตั้งตัว (ชั่วคราว) ไดในสภาพแปลงภายใน 1 เดือน โดยเริ่มปลอย ใสอาหาร คือ นํ้าตาลทราย yeast extract,
จํานวน 500 ตัว ในเดือนตอมา พบแตนเบียนในผลฝรั่งที่เก็บ Yeast hydrolysate (อัตรา 2:1:1) และฟองนํ้า
มาไดรอยละ 3.06 ทั้ง ๆ ที่แปลงทั้งสองไมปรากฏแตนเบียน ชุบนํ้าสะอาดเพื่อเปนอาหาร
ชนิดนี้มากอน หลังจากนั้นเก็บขอมูลผลฝรั่งทุก ๆ เดือน พบวา
มีคาเฉลี่ยการเบียนของแตนเบียนในแปลงปลอยแตนเบียน
ถึงรอยละ 8.88 เมื่อเทียบกับแปลงที่ไมมีการปลอยจะไมมี (อานตอหนา 12)

สํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ (วช.)
National Research Council of Thailand (NRCT) 11