Page 7 -

การพัฒนาการบริหารจัดการนํ้าอยางเหมาะสม water

เพื่อปฏิรูปภาคการใชนํ้าเกษตรกรรมของประเทศไทย SMART

สํานักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (สวก.) โดยศูนยวิจัย
วิศวกรรมนํ้าและโครงสรางพื้นฐาน มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี
พระจอมเกลาพระนครเหนือ รวมกับ สํานักบริหารจัดการนํ้า
และอุทกวิทยา กรมชลประทาน ในการดําเนินการพัฒนา
เครื่องมือเพื่อบูรณาการเชื่อมโยงฐานขอมูลดานการเกษตรของ
ประเทศใหสอดคลองกับความตองการนํ้า (Demand) ปริมาณ
นํ้าตนทุน (Supply) เพื่อตอบสนองนโยบายของรัฐ นําไปสูการ
กําหนดรูปแบบการบริหารจัดการพื้นที่เกษตรกรรมที่เหมาะสม
ตอสถานการณนํ้าตนทุนที่มีการเปลี่ยนแปลงรายฤดูกาล และ
การพัฒนาขอเสนอแนะเชิงนโยบายในการบริหารจัดการนํ้าโดย

การบริหารจัดการนํ้าของประเทศไทยตามนโยบายการ การมีสวนรวมของประชาชน และมีการพัฒนาใหเห็นผลเปน
พัฒนาประเทศไทยในยุค 4.0 ไดมุงเนนใหเกษตรกร (smart รูปธรรมโดยการทดสอบและปฏิบัติการทดลองจริงในพื้นที่
farmer) เขาถึงขอมูลสถานการณนํ้า ปริมาณนํ้าตนทุน ความ ตนแบบนํารองในพื้นที่ศึกษาลุมนํ้าเจาพระยา
เหมาะสมของพื้นที่ เพื่อใหเกษตรกรสามารถตัดสินใจวางแผน ปจจุบันกรมชลประทานเปนหนวยงานที่มีภารกิจ
การทําเกษตรกรรมใหไดผลผลิตสูงสุด แตจากความไมสมดุล ในการวางแผนการบริหารจัดการนํ้าฤดูฝนและฤดูแลงโดยการ
ระหวางปริมาณนํ้าตนทุนที่มีความไมแนนอนและความตองการ จัดสรรนํ้าเพื่อการอุปโภคบริโภค ระบบนิเวศ เกษตรกรรม
นํ้าที่มีการเปลี่ยนแปลงจากวิถีชีวิตการทําการเกษตรกรรมของ ในเขตชลประทาน และการอุตสาหกรรม ไดใชเครื่องมือและ
เกษตรกรที่ไมทราบปริมาณนํ้าตนทุนที่แนชัด ไดสงผลกระทบ องคความรูของบุคลากรผูเชี่ยวชาญในการจําลองสถานการณ
ใหเกิดความเสียหายตอปริมาณ คุณภาพ และราคาของผลผลิต นํ้าตนทุนลวงหนารายฤดูกาล ที่อาศัยผลการคาดการณ
การเกษตร รวมถึงทําใหการวางแผนการบริหารจัดการนํ้าภายใต ปรากฏการณเอลนิโญ ลานีญา และขอมูลสถานการณนํ้าในอดีต
ปริมาณนํ้าตนทุนและทรัพยากรที่มี การชดเชยเยียวยาใหแก มาจําลองสถานการณนํ้ามาก นํ้าปกติ และนํ้านอย เพื่อทําการ
เกษตรกรยังไมสามารถนําไปปฏิบัติจริงไดอยางเหมาะสม วางแผนปฏิบัติการระบายนํ้าจากอางเก็บนํ้า การจัดสรรนํ้า
โดยในชวงเวลาที่ผานมาประเทศไทยไดมีการรับมือเพื่อแกไข ผานคลองสงนํ้าเขาสูพื้นที่ชลประทาน และวางแผนการ
กับปญหานํ้ามาโดยตลอด ทั้งการใชมาตรการใชสิ่งกอสราง เพาะปลูกพืชรายฤดูกาล นําไปสูการคาดการณผลผลิตของ

เพื่อรับมือกับการบริหารจัดการนํ้าในสภาวะวิกฤติ เชน การ กรมสงเสริมการเกษตร และการกําหนดปริมาณการนํา
สรางเขื่อน แหลงกักเก็บนํ้าตนทุน ทางผันนํ้า การพัฒนาระบบ เขา - สงออก ของกระทรวงพาณิชย
ชลประทาน ในการแกไขปญหานํ้าที่เกิดขึ้น แตทวามาตรการ โครงการวิจัยนี้จึงไดพัฒนาเครื่องมือการบริหารจัดการ
ดังกลาวอาจสงผลกระทบกับสมดุลของแมนํ้าหรืออาจทําให นํ้าชื่อวา “โปรแกรมชวยตัดสินใจในการบริหารจัดการนํ้า
สภาพการกักเก็บนํ้าในทางนํ้าลดลง จึงเห็นความจําเปนในการ แบบบูรณาการและทันตอเหตุการณ” หรือ NARK 4.0 ใหแก
เปลี่ยนมาใชมาตรการแบบไมใชสิ่งกอสราง เชน การคาดการณ กรมชลประทานในพื้นที่ศึกษาลุมนํ้าเจาพระยา ครอบคลุม 23
และติดตามสภาวะอากาศ การบริหารจัดการอางเก็บนํ้า และ จังหวัด และ 27 โครงการชลประทาน โดยการถอดความรูของ
การกําหนดแผนการเตรียมภัย กอน ระหวาง และหลังเกิดภัย บุคลากรผูเชี่ยวชาญของกรมชลประทานมาพัฒนาเปนแบบ
เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการนํ้า โดยไมจําเปนตอง จําลองทางคณิตศาสตรที่สะทอนสภาพการบริหารจัดการนํ้า
กอสรางพัฒนาแหลงนํ้าตนทุนเพิ่มเติม และการไหลของนํ้าตามความเปนจริง มาจัดทําเปนโปรแกรมที่
ดวยเหตุนี้ จึงเปนแนวคิดและที่มาของการสนับสนุนทุน บูรณาการแบบจําลองยอยตลอดกระบวนการวางแผนการบริหาร
การวิจัย “โครงการพัฒนาการบริหารจัดการนํ้าอยางเหมาะสม จัดการนํ้า ตั้งแตการพัฒนาแบบจําลองการคาดการณปริมาณ
เพื่อปฏิรูปภาคการใชนํ้าเกษตรกรรมของประเทศไทย หรือ ฝนลวงหนา 1 ป แบบจําลองการคาดการณปริมาณนํ้าไหลเขา
waterSMART” จากเครือขายองคกรบริหารงานวิจัยแหงชาติ อางเก็บนํ้า แบบจําลองการวางแผนการตัดสินใจระบายนํ้าจาก
(คอบช.) สํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ (วช.) และ อางเก็บนํ้า แบบจําลองการไหลในลํานํ้า แบบจําลองการจัดสรรนํ้า

สํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ (วช.) (อานตอหนา 8)
National Research Council of Thailand (NRCT) 7