Page 9 - จดหมายข่าว วช 133

งานวิจัย : สิ่งแวดลอม

การพลิกฟน “ปาชายเลนทะเลสาบสงขลา”
การพลิกฟน “ปาชายเลนทะเลสาบสงขลา”
การพลิกฟน “ปาชายเลนทะเลสาบสงขลา”
การพลิกฟน “ปาชายเลนทะเลสาบสงขลา”
เสริมระบบนิเวศ และอาชีพยั่งยืน

ลุ‹มนํ้าทะเลสาบสงขลา มีขนาดครอบคลุมพื้นที่กว‹า 3 จังหวัด เปนระยะ ๆ พรอมทั้งอบรมใหชุมชนกําจัดหนอน หอย หรือสัตวที่ทําลาย
ลุ‹มนํ้าทะเลสาบสงขลา มีขนาดครอบคลุมพื้นที่กว‹า 3 จังหวัด เปนระยะ ๆ พรอมทั้งอบรมใหชุมชนกําจัดหนอน หอย หรือสัตวที่ทําลาย
ไดŒแก‹ สงขลา พัทลุง และนครศรีธรรมราช ครอบคลุมพื้นที่ 8,729 ตาราง พันธุกลาปาชายเลน อนาคตยังมองแนวทางที่จะพัฒนาใหปาชายเลน
กิโลเมตร โดยแบ‹งเปšนทะเลสาบ พื้นที่ 1,042 ตารางกิโลเมตร ถือเปšนแหล‹ง ริมทะเลสาบสงขลาแหงนี้ เปนสถานที่ทองเที่ยวเชิงนิเวศ ภายใตวิถี
ตŒนนํ้าของลุ‹มนํ้าแห‹งเดียวของประเทศไทยที่มีระบบนิเวศลักษณะเฉพาะตัว “โนด นา ปา เล” และเปนแหลงเพาะลูกกุง ลูกปลา ที่อุดมสมบูรณ
แบบ 3 นํ้า คือ นํ้าจืด นํ้ากร‹อย และนํ้าเค็ม จึงอุดมสมบูรณไปดŒวยสัตวนํ้า อีกดวย
และความหลากหลายทางชีวภาพสูง แต‹เนื่องจากการเติบโตและเปลี่ยนแปลง โดยที่พันธุกลาไมที่ทีมวิจัยและชุมชนรวมกันปลูกในโครงการนี้
อย‹างรวดเร็วของสังคมโลกในป˜จจุบัน ทะเลสาบสงขลาจึงถูกคุกคามอย‹าง ตั้งแตชวงตนป พ.ศ. 2563 ไดแก ตนจิก ตีนเปดทะเล จาก หยีนํ้า
รุนแรง มีการใชŒประโยชนโดยไม‹คํานึงถึงความยั่งยืน สารภีทะเล เสม็ดขาว และโกงกางใบเล็ก จํานวน 3,650 ตน
นักวิจัยและหนวยงานในพื้นที่ จึงไดนํานโยบายและ ซึ่งตองดูผลลัพธตอไปอีก 4 - 5 ป อยางไรก็ตาม ขณะนี้เริ่มเกิดผลพวง
ยุทธศาสตรการอนุรักษฟนฟูการปลูกปาชายเลนในบริเวณลุมนํ้า จากความอุดมสมบูรณทางธรรมชาติมากขึ้นแลว อาทิ ชาวประมง
ทะเลสาบสงขลาแบบประชารัฐมาตอยอดปฏิบัติใหเปนรูปธรรม สามารถจับปลาไดมากกวาแตกอน ตนเสม็ดที่ปลูกมาแลว 2 - 3 ป
ในพื้นที่หมู 4 ตําบลชะแล อําเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา ซึ่งเปนพื้นที่ของ ออกดอกใหเกสรเปนอาหารชั้นดีแกผึ้งชันโรง ซึ่งชาวบานเลี้ยงไวเปน
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม โดยไดรับทุนสนับสนุน อาชีพเสริมกันมากขึ้น และนํามาแปรรูปเปนผลิตภัณฑตาง ๆ โดยมี
การวิจัยจากสํานักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.) กระทรวงการอุดมศึกษา แนวโนมจะเปนอาชีพหลักสรางรายไดจํานวนมากได เกิดการจัดตั้ง
วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ลงพื้นที่ทําขอตกลง MOU ระหวาง กลุมวิสาหกิจชุมชนเพิ่มขึ้น 3 กลุม การจัดตั้งสภาเด็กและเยาวชนวัยใส
เทศบาลตําบลชะแล และมหาวิทยาลัยหาดใหญ พรอมทั้งเชื่อมโยง ใสใจสิ่งแวดลอม นอกจากนี้ ดวยความรวมมือของทุกภาคสวนอยาง
กลุมเครือขาย เชน กลุมชุมชนรักษชะแล สํานักงานทรัพยากรทางทะเล จริงจังและตอเนื่อง ทําใหเกิดการจัดตั้งศูนยวิจัยชุมชนชะแล เพื่อเปน
และชายฝงที่ 5 (เกาะยอ) โรงเรียนวัดชะแล กลุมประมงพื้นบาน แหลงเรียนรูของนักเรียน ผูสนใจ และสามารถสงตอเปนโครงการให
บริษัท เจริญโภคภัณฑอาหาร จํากัด (มหาชน) เปนตน เพื่อรวมกัน แผนพัฒนาตําบลตอไปได โดยกลุมคนในทองถิ่น และทีมวิจัยยังคงรวมกัน
ออกแบบกิจกรรม สรางการรับรูและตระหนักในการมีสวนรวมฟนฟู ปลูกปาชายเลนอยางตอเนื่อง เพื่อสรางภาคีชุมชนที่เข็มแข็งขึ้น ดําเนิน
การปลูกปาชายเลนอยางตอเนื่อง สูการลงมือปฏิบัติจริง โดยใชแนวคิด วิถีชีวิตดวยความหวงแหนและพึ่งพิงธรรมชาติไดอยางยั่งยืนตอไป
“บางเหรียงโมเดล” ผานการปลูกปาชายเลนแบบผสมผสาน โดยมี โดยเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ 2565 วช. ไดนําคณะสื่อมวลชน
ผูชวยศาสตราจารย ดร.นุกูล ชิ้นฟก ผูชวยคณบดีคณะรัฐศาสตร ลงพื้นที่ ตําบลชะแล อําเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา เพื่อเยี่ยมชม
มหาวิทยาลัยหาดใหญ เปนหัวหนาโครงการ “การจัดการความรูขอ ผลสําเร็จของโครงการ “การจัดการความรูขอเสนอเชิงนโยบาย
เสนอเชิงนโยบายสูการปฏิบัติในการฟนฟูการปลูกปาชายเลนในบริเวณ สูการปฏิบัติในการฟนฟูการปลูกปาชายเลนในบริเวณลุมนํ้าทะเลสาบ
ลุมนํ้าทะเลสาบสงขลาแบบประชารัฐ” เพื่อชวยใหชุมชนดํารงชีวิต สงขลาแบบประชารัฐ” เพื่อใหสื่อมวลชนไดเปนสื่อกลางในการเผยแพร
และประกอบอาชีพไดโดยพึ่งพิงธรรมชาติอยางยั่งยืน ประชาสัมพันธโครงการฯ ที่เปนประโยชนตอระบบนิเวศของประเทศ
ซึ่งแตเดิม พื้นที่ตําบลชะแลสวนหนึ่งไมสามารถปลูกพืชใด ๆ ได และชวยสรางอาชีพใหกับประชาชนโดยพึ่งพิงธรรมชาติไดอยางยั่งยืน
เนื่องจากเปนปาพรุ ดินจึงมีลักษณะเปรี้ยว นักวิจัยจึงใหความสําคัญ
กับการปลูกปาชายเลนแบบผสมผสาน โดยคัดเลือกพันธุไมแตละชนิด
ที่เหมาะสมกับสถานที่ เตรียมกลาไมเพื่อเพาะชําอยางเหมาะสม ลงปลูก
อยางถูกวิธี และดูแลบํารุงรักษา โดยบูรณาการแกไขปญหาอยางรอบดาน
เชน การทําไมไผกันลม การรณรงครวมกันเก็บเศษขยะทิ้งออกจากพื้น

สํานักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.)
National Research Council of Thailand (NRCT) 9