Page 7 - จดหมายข่าว วช 104.indd

งานวิจัยเพ� อประชาชน

การดูแลผูสูงอายุติดบาน
การดูแลผูสูงอายุติดบาน
การดูแลผูสูงอายุติดบาน

จากรายงานสถานการณผูŒสูงอายุไทย (ของมูลนิธิ กระบวนการ WE CAN DO by
สถาบันวิจัยและพัฒนาผูŒสูงอายุไทย) ในป‚ พ.ศ. 2559 ประเทศไทย TIM และกระบวนการมีสวนรวมของเครือขาย
มีประชากรอาศัยอยู‹ทั้งหมดประมาณ 68.9 ลŒานคน ในจํานวนนี้เปšน ในพื้นที่ มีวิธีการดําเนินการ 7 ขั้นตอน และ 3 คุณลักษณะ
ประชากรไทย 65.9 ลŒานคน และเปšนแรงงานขŒามชาติอีกประมาณ ที่สําคัญดังนี้
3 ลŒานคน ทั้งนี้ ในจํานวนประชากรไทยทั้งหมด 65.9 ลŒานคน ขั้นตอนที่ 1 การสรางความตั้งใจ มุงมั่น และความ
มีผูŒสูงอายุ 60 ป‚ขึ้นไปประมาณ 11 ลŒานคน หรือคิดเปšนรŒอยละ 16.5 รวมมือในการดูแลผูสูงอายุติดบาน (W-Willing) โดยมีการ
ในขณะที่ประชากรรวมของประเทศไทยกําลังเพิ่มดŒวยอัตราที่ชŒาลง จัดประชุมสรางความเขาใจและความรวมมือระหวาง “ภาคี

อย‹างมาก จนเหลือเพียงรŒอยละ 0.4 ต‹อป‚ แต‹ประชากรผูŒสูงอายุ หุนสวนในพื้นที่” เพื่อสรางแรงบันดาลใจในการรวมมือกันดูแล
กลับเพิ่มขึ้นดŒวยอัตราที่สูงมาก ซึ่งป˜จจุบันประเทศไทยไดŒกŒาวเขŒาสู‹ ผูสูงอายุ พรอมทั้งจัดอบรมถายทอดองคความรูใหทีมในพื้นที่
การเปšน “สังคมผูŒสูงอายุ” แลŒว ประเทศไทยจึงจําเปšนตŒองรับมือกับ เพื่อใหเขาใจกระบวนการเสริมสรางความรวมมือของชุมชนเอง
สถานการณดังกล‹าว
ดังนั้น เพื่อเปนการใชงานวิจัยและนวัตกรรมมาชวย ขั้นตอนที่ 2 การรวมคนหา มองและสะทอนปญหา
ในการรับมือกับสถานการณ “สังคมผูสูงอายุไทย” สํานักงาน ความตองการ (E-Exploration) การรวมกันสํารวจ วิเคราะห
การวิจัยแหงชาติ (วช.) จึงไดสนับสนุนโครงการวิจัย เรื่อง ปญหา ความตองการของผูสูงอายุติดบาน การดูแลผูสูงอายุของ
“การถายทอดองคความรูและภูมิปญญาทองถิ่นเพื่อเสริมสราง ผูดูแล ชุมชน ตลอดจนวิเคราะหระบบการดูแลผูสูงอายุของ

ปติสุขสําหรับผูสูงอายุภาคเหนือ: การดูแลผูสูงอายุติดบานโดย หนวยงานที่เกี่ยวของในชุมชน โดยใชเทคนิคการวางแผนแบบ
กระบวนการ WE CAN DO by TIM และกระบวนการมีสวนรวม มีสวนรวม (AIC) โดยผานการจัดเวทีรับฟงเสียงสะทอนของ
ของเครือขายในพื้นที่” ภายใตโครงการ Research for ผูสูงอายุติดบาน ผูดูแล อาสาสมัครทางดานสาธารณสุข ผูนํา
Community วิจัยเพื่อชุมชนสังคม ประจําป 2560 ชุมชน และบุคลากรทางการแพทยที่เกี่ยวของ โดยวิเคราะห
กระบวนการ WE CAN DO by TIM และกระบวนการ ปญหาที่พบ และหาแนวทางจัดการกับปญหา และหาแนวทาง
มีสวนรวมของเครือขายในพื้นที่ กระบวนการพัฒนารูปแบบ ที่จะพัฒนาชุมชนเพื่อใหสามารถชวยเหลือและเอื้อประโยชน
การดูแลผูสูงอายุติดบาน ผลลัพธการดูแลผูสูงอายุติดบาน ปจจัย แกบุคคลในชุมชนไดอยางสูงสุด
สนับสนุนความสําเร็จและอุปสรรคที่พึงระวังในการดูแลผูสูงอายุ ขั้นตอนที่ 3 การรวมพลังรวมคิดเพื่อพัฒนา
ติดบาน เปนนวัตกรรมเชิงกระบวนการที่เปนสวนหนึ่งของผล (C-cognition) การรวมพลังของทุกภาคสวน ที่รวมรับรู

การวิจัย เปนการพัฒนาระบบการดูแลคนพิการโดยใชครอบครัว รวมคิด รวมวางแผน กําหนดแนวทางเพื่อแกไขปญหา และ
และชุมชนเปนฐาน ซึ่งเปนนวัตกรรมตนไมเพิ่มปติสุขที่ประสบ สนองตอบความตองการการดูแลผูสูงอายุติดบานและครอบครัว
ความสําเร็จโดยเกิดจากภาคีเครือขายที่มาทําดวยความสมัคร ซึ่งจะนําไปสูการสงเสริมคุณภาพชีวิตคนพิการ ซึ่งผลลัพธที่
ใจจากทุกภาคสวนในพื้นที่ ซึ่งมีฐานความคิดสําคัญ 4 แนวคิด ไดจากกระบวนการนี้ คือ ไดภาคีเครือขายดูแลผูสูงอายุติดบาน
คือ 1) การดูแลตอเนื่องที่ไรรอยตอ (Seamless Continuing และแผนการดูแลผูสูงอายุติดบาน
Care) 2) ความเขมแข็งของครอบครัว (Family Strength) ขั้นตอนที่ 4 การรวมปฏิบัติตามระบบการดูแลที่
3) ศักยภาพของชุมชน (Community capacity) และ 4) การ พึ่งประสงค(A-Acting) เปนการดําเนินกิจกรรมที่ชวยเอื้อ

เรียนรูรวมกันสูความสําเร็จตามเปาหมาย (Collaborative ตอการดูแลสุขภาพของผูสูงอายุติดบานสามารถแยกไดเปน 3
Learning to Goal Success) กิจกรรมหลัก ไดแก 1) การรวมดูแลสุขภาพ สภาพแวดลอม
ที่อยูอาศัย ความเปนอยูของผูสูงอายุติดบานโดยผานกิจกรรม

เครือขายสุขภาพเยี่ยมชมผูปวยที่บาน เปนการสรางความรูความ
เขาใจทางสุขภาพรวมกันระหวางเครือขายจากชุมชนบุคลากร

* ผลงานวิจัยของ รองศาสตราจารย ดร.รัชนี สรรเสริญ และคณะ แหง สํานักวิชาวิทยาศาสตรสุขภาพ
มหาวิทยาลัยแมฟาหลวง ไดรับทุนสนับสนุนโครงการจากสํานักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.) ภายใตโครงการ
Research for Community วิจัยเพื่อชุมชนสังคม ประจําป 2560
สํานักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.) (อานตอหนา 8)
National Research Council of Thailand (NRCT) 7