Page 8 - จดหมายข่าว วช 112

งานวิจัยเพื่อประชาชน

4. เทคนิคบาติก คือ วิธีการท�าลวดลายโดยใช้เทียน
ปิดส่วนที่ไม่ต้องการให้ติดสี และใช้วิธีแต้ม ระบาย หรือย้อมสี

ในส่วนที่ต้องการให้ติดสีโดยมีเทคนิคดังนี้
4.1 การออกแบบลวดลาย อาจออกแบบบน
กระดาษก่อน หรืออาจเขียนลวดลายลงบนผ้าด้วยดินสอ
4.2 น�าเทียนที่เขียนบาติกมาหลอมละลายให้

เหลว ใช้แปรงจุ่มเทียนแล้วลากทับลงบนลายตามต้องการ
การใช้เทคนิคการปักในผลิตภัณฑ์ผ้าคราม 4.3 รอให้เทียนแห้ง จากนั้นน�าไปย้อมครามหรือ
3. เทคนิคมัดย้อม คือ การน�าผ้ามามัดกับวัสดุต่าง ๆ ย้อมสีตามที่ต้องการ
ก่อนน�าไปย้อมสี เมื่อแกะวัสดุที่มัดผ้าออกจะเกิดลวดลาย 4.4 ต้มในน�้าเดือดแล้วซักล้างเพื่อขจัดคราบ

บนผ้า เทียนออกจากผ้า ท�าได้โดยน�าผ้าที่วาดลวดลายและย้อมเสร็จ
กลุ่มผ้าย้อมครามในจังหวัดสกลนครน�าเทคนิค แล้วน�าไปต้ม เพื่อให้บริเวณที่มีคราบเทียนหลุดออก ส่วนที่หลุด
มัดย้อมมาใช้กับการย้อมคราม ผลิตภัณฑ์ที่นิยมน�ามาย้อม เช่น ไปจะไม่ติดสี (สีเดิมของผ้า)
ผ้าผืน เสื้อยืดหรือเสื้อผ้าฝ้ายสีขาว เป็นต้น

วัสดุที่ใช้ในการมัดย้อม มี 2 ลักษณะ คือ
1. วัสดุที่หาได้จากในพื้นที่ เช่น ไม้ไอศกรีม ก้อนหิน
ยางเชือก เป็นต้น ซึ่งในการมัดย้อมแต่ละครั้ง ผู้มัดย้อมจะสร้าง
จินตนาการของตนเองเป็นเรื่องราวบอกเล่าลงในวัสดุที่มัด ก่อน

จะน�าไปย้อมคราม เพื่อเกิดเป็นลวดลาย ซึ่งบางครั้งลวดลายที่
ได้ก็ไม่ตรงตามจินตนาการของผู้สร้าง กลายเป็นลวดลายใหม่ เทคนิคบาติกสร้างลวดลายบนผ้าย้อมคราม
เหนือจินตนาการ
2. วัสดุที่จ้างท�าหรือซื้อเพื่อใช้ส�าหรับมัดย้อม เช่น เทคนิคนี้พบมากในกลุ่มทอผ้าย้อมครามบ้านค�าข่า

การสร้างลวดลายบนแผ่นไม้เพื่อท�าเป็นบล็อกส�าหรับการ ฮูปแต้ม Manncraft และนายเจษฎา กัลยาบาล โดยเฉพาะ
มัดย้อม เพื่อให้ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการมัดย้อมมีลักษณะที่ กลุ่มทอผ้าย้อมครามบ้านค�าข่า จะใช้เทคนิคผสมผสานกันลง
แตกต่างจากกลุ่มอื่น บนผืนผ้ามากกว่า 1 เทคนิค เพื่อสร้างเรื่องราวและคุณค่าของ
ผ้าย้อมคราม

ขอขอบคุณข้อมูลจาก : หนังสือคู่มือ “กระบวนการ
ย้อมสีคราม การออกแบบผลิตภัณฑ์ และการส่งเสริมช่องทาง
การตลาด” จัดท�าโดย ส�านักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.)

ร่วมกับมหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร

ผู้สนใจสามารถสอบถามรายละเอียดข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ :

สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร เลขที่ 680
อาคาร 10 ถนนนิตโย ต�าบลธาตุเชิงชุม อ�าเภอเมือง จังหวัด
สกลนคร 47000 โทรศัพท์/โทรสาร 0 4297 0154 เว็บไซต์
http://rdi.snru.ac.th อีเมล rdi_snru@snru.ac.th

วิธีการมัดผ้าและบล็อกพิมพ์ก่อนน�าไปย้อมคราม

* ข้อมูลบทความ “การออกแบบลายผ้าย้อมคราม” เป็นเพียงบางส่วน บางตอน จากหนังสือคู่มือ “กระบวนการย้อม
สีคราม การออกแบบผลิตภัณฑ์ และการส่งเสริมช่องทางการตลาด” เท่านั้น
สำ�นักง�นก�รวิจัยแห่งช�ติ (วช.)
8 National Research Council of Thailand (NRCT)