Page 9 - จดหมายข่าว วช 148

นวัตกรรม : เพ� อสิ่งแวดลอม

ระบบเฝ‡าระวังไฟป†าอัจฉริยะ “จมูกรับกลิ่นควันไฟ”ระบบเฝ‡าระวังไฟป†าอัจฉริยะ ระบบเฝ‡าระวังไฟป†าอัจฉริยะ

ดŒวย IoT ช‹วยลดความเสี่ยงในการเกิดไฟป†า

สํานักงานการวิจัยแห‹งชาติ (วช.) กระทรวงการอุดมศึกษา
วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรม ไดŒใหŒการส‹งเสริมและสนับสนุนกิจกรรม
การวิจัยและนวัตกรรม โครงการ “การพัฒนาและถ‹ายทอดองคความรูŒระบบ
เฝ‡าระวังไฟป†าอัจฉริยะ” โดยมี รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทัศนวงศ
และคณะ แห‹ง มหาวิทยาลัยศิลปากร ดําเนินโครงการดังกล‹าว
Disasters in Rural Communities in Thailand and Southeast
Asia) และโครงการ SEA-HAZEMON@TEIN โดยติดตามคุณภาพอากาศ
รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทัศนวงศ แหง มหาวิทยาลัย ในประเทศไทย ลาว ฟลิปปนส และอินโดนิเชีย ปจจุบันมีการติดตั้งโหนด
ศิลปากร หัวหนาโครงการวิจัย ไดกลาวถึงที่มาและการดําเนินโครงการฯ วา เซ็นเซอรไปแลวประมาณ 100 แหง ซึ่งการทํางานของโหนดเซ็นเซอรทั้งหมด
จากปญหาไฟปาในปจจุบันไดสงผลกระทบตอทรัพยากรธรรมชาติและ ของทุกโครงการจะสามารถบูรณาการขอมูลกันไดผานระบบสารสนเทศ
สุขภาพของประชาชน การใชเทคโนโลยีอินเทอรเน็ตประสานสรรพสิ่ง ภูมิศาสตรในแพลตฟอรม CANARIN ซึ่งการบูรณาการครั้งนี้จะทําใหสามารถ
(Internet of Things : IoT) และเซ็นเซอรวัดการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดลอม วิเคราะหขอมูลการเกิดไฟปาไดอยางมีประสิทธิภาพ เนื่องจากมีหลายปจจัย
เพื่อพัฒนาระบบขอมูลมหัต (Big data) รวมกับเทคนิคเหมืองขอมูลในการ ที่ทําใหไฟปาลุกลามเปนบริเวณกวาง รวมถึงการเกิดไฟปาในประเทศเพื่อนบาน
วิเคราะหและสรางแบบจําลองของการเกิดไฟปา รวมถึงความเสี่ยงในการ จากความสําเร็จของโครงการดังกลาว คณะนักวิจัยไดถายทอด
เกิดไฟปา และสามารถเตือนภัยการเกิดไฟปาไดจริง ดังนั้น คณะนักวิจัยจึงได องคความรูในการใชและบํารุงรักษาระบบแกบุคลากรของสถานีควบคุม
จัดทําโครงการ “การพัฒนาและถายทอดองคความรูระบบเฝาระวังไฟปา ไฟปา ตลอดจนชุมชนโดยรอบ เพื่อใหมีสวนรวมในการเฝาระวังไฟปาและ
อัจฉริยะ” ซึ่งไดรับการสนับสนุนทุนจาก วช. ภายใตโครงการจัดการความรู การอนุรักษทรัพยากรปาไม โดยใชการสัมมนาเชิงปฏิบัติการเพื่อถายทอด
การวิจัยเพื่อการใชประโยชนเชิงความมั่นคง ในการดําเนินงานคณะผูวิจัย ความรูใหผูเกี่ยวของ อบรมการใชระบบเฝาระวังไฟปาอัจฉริยะ และจัดทํา
ไดศึกษาสภาพภูมิประเทศและภูมิอากาศในพื้นที่วิจัย เพื่อทําการติดตั้ง สื่อการสอนดิจิทัล (e-Learning) ทั้งนี้ ระหวางการดําเนินงานของคณะนัก
ตนแบบการเฝาระวังการเกิดไฟปาบริเวณแนวกันไฟ ซึ่งเปรียบเสมือน “จมูก” วิจัยไดรับความรวมมือเปนอยางดี จากชุมชนดอยชางปาแป อําเภอบานโฮง
ในการรับกลิ่นควันไฟกอนจะเกิดไฟไหมปาในวงกวาง โดยทําการติดตั้ง จังหวัดลําพูน, สถานีควบคุมไฟปาบานโฮง - ลําพูน, สถานีควบคุมไฟปาผา
โหนดเซ็นเซอรพรอมระบบพลังงานแสงอาทิตย จํานวน 9 ชุด ดวยเทคโนโลยี เมือง - ลําพูน, สํานักบริหารพื้นที่อนุรักษที่ 16 (เชียงใหม) และสํานักงาน
อินเทอรเน็ตประสานสรรพสิ่ง (IoT) จากแพลตฟอรม CANARIN และ ปองกันและบรรเทาสาธารณภัยจังหวัดลําพูน ซึ่งความสําเร็จของงานวิจัยนี้
เครือขายโทรศัพทเคลื่อนที่ 3G/4G เพื่อรับ - สงขอมูลจากอุปกรณไปยัง ยังสามารถนําไปขยายผลในพื้นที่ปาอื่น ๆ ไดอีกดวย
ศูนยเฝาระวังไฟปาซึ่งเปนระบบ Cloud ที่สามารถใหชุมชนและเจาหนาที่ โดยเมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม 2566 วช. โดย ดร.วิภารัตน ดีออง
จากสถานีควบคุมไฟปาสามารถวิเคราะหสถานการณที่เกิดขึ้นไดตลอดเวลา ผูอํานวยการสํานักงานการวิจัยแหงชาติ ไดมอบหมายใหกลุมสารนิเทศและ
โดยใชระบบสารสนเทศภูมิศาสตรและแสดงผลในแผนที่บนแพลตฟอรม ประชาสัมพันธ นําคณะสื่อมวลชนลงพื้นที่เพื่อเยี่ยมชมผลสําเร็จของกิจกรรม
CANARIN อีกทั้งพัฒนาแบบจําลองที่เหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ที่ทําการ สงเสริมและสนับสนุนการวิจัยและนวัตกรรม โครงการ “การพัฒนาและ
วิจัย ตลอดจนปจจัยที่เกี่ยวของกับการเฝาระวังไฟปา และมีการพัฒนาในสวน ถายทอดองคความรูระบบเฝาระวังไฟปาอัจฉริยะ” โดยมี รองศาสตราจารย
การแจงเตือนไปยังผูที่เกี่ยวของและชุมชน เพื่อที่จะไดทําการดับไฟไดอยาง ดร.ปานใจ ธารทัศนวงศ และคณะ แหง มหาวิทยาลัยศิลปากร ใหการตอนรับ
ทันทวงที โดยใชแอปพลิเคชันไลนบนโทรศัพทเคลื่อนที่และทางอินเทอรเน็ต พรอมไดบรรยายถึงความสําเร็จของโครงการดังกลาว ณ ชุมชนดอยชางปาแป
นอกจากนี้ ยังไดบูรณาการและสรางเครือขายในการเฝาระวัง ตําบลปาพลู อําเภอบานโฮง และสถานีควบคุมไฟปาแมปง อุทยานแหงชาติ
ไฟปากับโครงการวิจัยอื่นที่เกี่ยวของ อาทิ โครงการ STIC-ASIA: SEA- แมปง อําเภอลี้ จังหวัดลําพูน โดยในการลงพื้นที่เยี่ยมชมความสําเร็จของ
HAZEMON (Low-cost Real-time Monitoring of Haze Air Quality โครงการในครั้งนี้ ไดรับเกียรติจากผูนําชุมชนในพื้นที่ ไดแก คุณบัญชา มุแฮ
จากชุมชนกะเหรี่ยงดอยชางปาแป คุณภัทรไพบูลย เรือนสอน ประธาน
วิสาหกิจชุมชนกลุมกาแฟอราบิกาจังหวัดลําพูน และคุณวิสาทภรณ
วาจาหวาน หัวหนาชุดดับไฟปา สถานีควบคุมไฟปาแมปง ไดกลาวถึงการ
นําองคความรูที่ไดรับจากการนํางานวิจัยระบบเฝาระวังไฟปาอัจฉริยะ
ไปใชวา งานวิจัยนี้ถือเปนประโยชนอยางยิ่งตอสวนรวม ทําใหสามารถระบุ
พิกัดการเกิดไฟปาไดอยางแมนยํา ชวยใหการควบคุมไฟปามีรวดเร็วและ
ประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น โดยหวังเปนอยางยิ่งวาโครงการนี้จะไดรับการ
ตอยอดใหมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นไปอีก และสามารถขยายผลในพื้นที่ที่มี
ปญหาเชนเดียวกันนี้ตอไป
สํานักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.)
National Research Council of Thailand (NRCT) 9