Page 7 -
P. 7
ยิ่งเป็นน�้าผึ้งตกค้างอยู่ในรังนาน ๆ ก็จะเป็นกลิ่นเดียวกันทั้งหมด
ส่วนวิธีการเก็บน�้าผึ้งชันโรงทั้ง 2 สายพันธุ์ ได้แก่ สายพันธุ์เชียงใหม่
และสายพันธุ์ภาคกลาง ที่ตั้งรังทดลองเลี้ยงภายในวังสระปทุม
มีโครงสร้างรังตัวอ่อนต่างกัน แต่หลักการเก็บเกี่ยวน�้าผึ้งออกจาก
รังไม่ต่างกัน คือพยายามอย่าให้ผึ้งงานในรังตาย ขณะท�าการแซะ
ถ้วยน�้าผึ้งออกจากรังอาจจะเกิดการหมกตัวผึ้งชันโรงตัวเต็มวัยที่
เดินไปมาเพราะความอยากรู้อยากเห็นสิ่งที่เคลื่อนไหวอยู่ภายในรัง
จึงจ�าเป็นต้องท�าให้สลบด้วยการใช้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ แล้วใช้
ลมเป่าพวกที่สลบให้ปลิวไปกองรวมกันในที่ที่ไม่มีถ้วยน�้าผึ้ง ซึ่ง เฉลี่ย 120 – 180 ฟอง ต่อวัน แต่อัตราการฟักเป็นตัวเต็มวัยขึ้นอยู่
ระยะเวลาในการเก็บน�้าผึ้งต้องไม่เกิน 15 วินาที ต่อรัง โดยแซะ กับอัตราเลือดชิดในตัวพญาแม่รัง ผึ้งชันโรงมีพฤติกรรมขยัน
ถ้วยน�้าผึ้งใส่ภาชนะที่สะอาดแล้วน�าไปกรองให้สะอาดอีกครั้งหนึ่ง (ถ้าไม่มีเลือดชิด) สามารถให้ผลผลิตได้อย่างสม�่าเสมอ จุดคุ้มทุน
ส�าหรับผึ้งชันโรงหลังลายสายพันธุ์เชียงใหม่ สามารถ ใช้เวลา 2 – 3 ปี จากนั้นแทบจะไม่มีค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงดูแลรัง
เก็บเกี่ยวน�้าผึ้งได้มากกว่าสายพันธุ์ภาคกลางเล็กน้อย และการ แต่อย่างใด นับว่าคุ้มค่ามากที่เก็บเกี่ยวผลประโชยน์จากรังผึ้งชันโรง
เก็บเกี่ยวดูเหมือนจะง่ายสะดวกกว่ารังสายพันธุ์ภาคกลาง เพราะ ไปได้นานถึง 25 ปี ถึงแม้จะได้ผลตอบแทน ต่อรัง ต่อปี ไม่มากแต่
โครงสร้างภายในรังแยกส่วนระหว่างถ้วยน�้ากับแผงตัวอ่อนค่อนข้าง แลกกับความเสี่ยงที่ต�่ามากเหมาะส�าหรับคนรุ่นใหม่ที่ไม่อยาก
ชัดเจน เปิดรังมาก็จะเห็นทันที เพราะรังมีผึ้งชันโรงหลังลาย มีอาชีพที่ต้องผูกติดกับเรื่องของเวลาที่จะต้องดูแลเป็นประจ�า หรือ
สายพันธุ์เชียงใหม่ ไม่หนาแน่นมากเท่าไรนัก แต่ถ้ารังเลี้ยงมานาน มีงานอื่นเป็นอาชีพหลักประจ�าอยู่แล้ว อยากจะเลี้ยงผึ้งชันโรง
เป็นปี ไม่เคยเก็บน�้าผึ้งเลย ก็จะมีแผงตัวอ่อนล้อมรอบการเก็บ เป็นอาชีพเสริมก็ย่อมได้ ผึ้งชันโรง 1 รัง ใช้เวลาดูแล 12 นาที
ก็จะไม่ง่าย เช่นเดียวกับผึ้งชันโรงหลังลายสายพันธุ์กลาง ต่อรัง ต่อปี ส่วนรังผึ้งพันธุ์ใช้เวลา 4 ชั่วโมง ต่อรัง ต่อปี หรือเทียบ
ส่วนการเพาะเลี้ยงนางพญากึ่งธรรมชาติ นางพญาแม่ เท่าค่าของผลผลิตรังผึ้งชันโรง 10 รัง เท่ากับ ผึ้งพันธุ์ 1 รัง
รังเดียวเป็นตัวบงการควบคุมพฤติกรรมของผึ้งชันโรงเอาไว้ได้ เสียเวลาดูแลรังผึ้งชันโรง 2 ชั่วโมง ต่อ 10 รัง ต่อปี ซึ่งถือว่าใช้เวลา
ทั้งหมด รวมถึงการรวมกลุ่มของผึ้งชันโรงตัวผู้ด้วย กิจกรรม น้อยกว่าดูแลรังผึ้งพันธุ์ 1 รัง ต่อปี จึงไม่มีอาชีพไหนที่มีความอิสระ
ทุกอย่างขึ้นอยู่กับนางพญาเพียงตัวเดียว อายุขัยของนางพญา มากกว่าอาชีพเลี้ยงชันโรงอีกแล้ว
แม่รังยืนยาวมากกว่า 25 ปี โดยไม่มีการเปลี่ยนแปลงพันธุกรรม ผู้สนใจสามารถสอบถามรายละเอียดข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ :
ตรงข้ามกับผึ้งพันธุ์ต้องเปลี่ยนนางพญาแม่รังทุกปี หรือ ทุก 2 ปี รองศาสตราจารย์ ดร.สมนึก บุญเกิด ที่อยู่ 2086 อาคารคีรีมาศ
ซึ่งเสียเวลาและค่าใช้จ่ายมาก สาขาวิชาเทคโนโลยีการเกษตร คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัย
นางพญาผึ้งชันโรงหลังลายลูกผสม มีข้อดีคือนางพญา รามค�าแหง ถนนรามค�าแหง แขวงหัวหมาก
แม่รังอายุยืน โดยไม่มีการเปลี่ยนแปลงพันธุกรรม มีอัตราการไข่ เขตบางกะปิ กรุงเทพมหานคร 10240 โทรศัพท์
0 2310 8407 หรือ 0 2310 8382 ต่อ 18
อีเมล agri.ru.ac@gmail.com
นางพญา ผึ้งงาน และชันโรงตัวผู้
การเก็บเกี่ยวน�้าผึ้งชันโรงที่ทดลองตั้งเลี้ยงฝน
วังสระปทุม
ขอขอบคุณข้อมูลจาก : คู่มือการเพาะเลี้ยงผึ้งชันโรง (ผึ้งจิ๋ว) (BEEKEEPING WITH FUSCO BEE)
จัดท�าโดย รองศาสตราจารย์ ดร.สมนึก บุญเกิด สาขาเทคโนโลยีการเกษตร คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามค�าแหง หัวหมาก
กรุงเทพมหานคร ร่วมกับ ส�านักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) เลขที่ 196 ถนนพหลโยธิน แขวงลาดยาว เขตจตุจักร
กรุงเทพมหานคร 10900 โทรศัพท์ 0 2579 1370 – 9
สำ�นักง�นก�รวิจัยแห่งช�ติ (วช.)
National Research Council of Thailand (NRCT) 7
