Page 11 - จดหมายข่าว วช 135

งานวิจัย : สาธารณสุข

ทุนวิจัยนิวตัน “การพัฒนาชุดตรวจวินิจฉัยกลุมเสี่ยงโรคมะเร็งทอนํ้าดี

ที่มีการติดเชื้อรวมระหวางพยาธิใบไมตับและแบคทีเรียเฮลิโคแบคเตอร ไพโลรี่”

เพื่อลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งทอนํ้าดีที่ยังคงสูงกวาปล
เพื่อลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งทอนํ้าดีที่ยังคงสูงกวาปล
เพื่อลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งทอนํ้าดีที่ยังคงสูงกวาปล
เพื่อลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งทอนํ้าดีที่ยังคงสูงกวาปล
เพื่อลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งทอนํ้าดีที่ยังคงสูงกวาปละ 20,000 ราย ะ 20,000 ราย ะ 20,000 ราย ะ 20,000 ราย ะ 20,000 ราย ะ 20,000 ราย ะ 20,000 ราย
เพื่อลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งทอนํ้าดีที่ยังคงสูงกวาปล
เพื่อลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งทอนํ้าดีที่ยังคงสูงกวาปล
และพยาธิสภาพนี้มีความสัมพันธอยางมีนัยสําคัญกับปริมาณการติดเชื้อ
เฮลิโคแบคเตอร ไพโลรี่ สายพันธุดังกลาว ซึ่งสอดคลองกับการตรวจพบ
เชื้อเฮลิโคแบคเตอร ไพโลรี่ สายพันธุนี้กวารอยละ 80 ในนํ้าดีของผูปวยมะเร็ง
ทอนํ้าดี ซึ่งสวนใหญตรวจไมพบพยาธิใบไมตับแลว
การวิจัยเชิงลึกอยางตอเนื่องพบวา เชื้อแบคทีเรียเฮลิโคแบคเตอร
ไพโลรี่ สายพันธุที่กอโรคมะเร็งทอนํ้าดี มีความแตกตางจากสายพันธุที่กอ
โรคมะเร็งกระเพาะอาหาร และสารพันธุกรรมของยีนกอความรุนแรงของ
โรค CagA ก็มีความแตกตางกัน ซึ่งสงผลทําใหมีการสรางโปรตีนตาง ๆ แตกตาง
ไปดวย ซึ่งคณะผูวิจัยจะเรียกวา Biliary Type CagA และเนื่องจากโปรตีน CagA
โรคติดเชื้อพยาธิใบไมŒตับและโรคมะเร็งท‹อนํ้าดี นับเปšนป˜ญหาดŒาน ซึ่งเปนปจจัยกอโรคที่สําคัญ การตรวจหา CagA ในอุจจาระหรือแอนติบอดีตอ
โรคติดเชื้อพยาธิใบไมŒตับและโรคมะเร็งท‹อนํ้าดี นับเปšนป˜ญหาดŒานรคติดเชื้อพยาธิใบไมŒตับและโรคมะเร็งท‹อนํ้าดี นับเปšนป˜ญหาดŒานรคติดเชื้อพยาธิใบไมŒตับและโรคมะเร็งท‹อนํ้าดี นับเปšนป˜ญหาดŒาน
โ โ
สาธารณสุขที่สําคัญของประเทศไทย โดยเฉพาะในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ CagA ในเลือดของผูติดเชื้อพยาธิใบไมตับ คาดการณวาจะชวยในการคัดกรอง
ที่ยังมีการติดเชื้อพยาธิใบไมŒตับซึ่งเปšนสาเหตุหนึ่งของการเกิดโรคมะเร็งท‹อนํ้าดี กลุมเสี่ยงมะเร็งทอนํ้าดีไดมากขึ้น นอกเหนือจากการตรวจไขพยาธิใบไมตับ
เปšนจํานวนมาก สํานักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.) กระทรวงการอุดมศึกษา อยางเดียว จึงนํามาสูแนวคิดในการพัฒนา “ชุดตรวจวินิจฉัยกลุมเสี่ยง
วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรม (อว.) มีบทบาทสําคัญในการใหทุนสนับสนุน โรคมะเร็งทอนํ้าดีที่มีการติดเชื้อรวมระหวางพยาธิใบไมตับและแบคทีเรีย
การวิจัยและนวัตกรรมที่ตอบโจทยปญหาสําคัญของประเทศ จึงไดใหการสนับสนุน เฮลิโคแบคเตอร ไพโลรี่” ขึ้น
ทุนวิจัย Newton Fund Impact Scheme (NFIS) ประจําป 2563 - 2564 ภายใต ทีมวิจัยไดศึกษาสายพันธุเชื้อแบคทีเรียเฮลิโคแบคเตอร ไพโลรี่
ความรวมมือ Newton Fund - NRCT Thailand Research and Innovation ในระดับจีโนม รวมถึงการวิเคราะหลําดับเบสสารพันธุกรรมของยีน CagA
Partnership Fund กับโครงการ “การพัฒนาชุดตรวจวินิจฉัยกลุมเสี่ยงโรคมะเร็ง และโปรตีน CagA กอนทําการวิเคราะหลําดับกรดอะมิโนที่สามารถกระตุน
ทอนํ้าดีที่มีการติดเชื้อรวมระหวางพยาธิใบไมตับและแบคทีเรียเฮลิโคแบคเตอร การสรางภูมิตานทานชนิดแอนติบอดีไดสูง และสังเคราะหเปปไทดเสนสาย
ไพโลรี่” โดยมี ศาสตราจารย ดร.บรรจบ ศรีภา แห‹ง มหาวิทยาลัยขอนแก‹น กรดอะมิโนนี้ขึ้นมา โดยสงให Prof. Steven Edward ผูรวมวิจัยจาก
เปšนหัวหนŒาโครงการวิจัย โดยร‹วมมือกับทีมวิจัยจากสหราชอาณาจักร เพื่อลด มหาวิทยาลัยลิเวอรพูล สหราชอาณาจักร นําไปผลิตเปน Monoclonal
ความเสี่ยงในการเปšนมะเร็งท‹อนํ้าดี ลดการสูญเสียทั้งดŒานชีวิต สังคม และเศรษฐกิจ antibody ที่จําเพาะ แลวนํามาพัฒนาเปนชุดตรวจ CagA ในอุจจาระโดยวิธี
ของประเทศในอนาคต Capture ELISA สวนเปปไทดจะนํามาใชในการตรวจระดับแอนติบอดี
โรคติดเชื้อพยาธิใบไมตับและโรคมะเร็งทอนํ้าดี ยังเปนปญหาดาน ในเลือดดวยวิธี Indirect ELISA
สาธารณสุขที่สําคัญของประเทศไทยและประเทศเพื่อนบานในอนุภูมิภาค จากผลการวิจัยในระดับหองปฏิบัติการ ไดผลในระดับดีจะมี
ลุมนํ้าโขง ขอมูลลาสุดของประเทศไทยที่มีการสํารวจทั้งประเทศในป พ.ศ. 2562 การนําเทคนิคดังกลาวมาทดลองใชในระดับชุมชนในการคัดกรองกลุมตาง ๆ
พบการติดเชื้อพยาธิใบไมตับเฉลี่ยรอยละ 2.2 หรือประมาณ 2 ลานคน ซึ่งหากประเมินผลแลวพบวามีความไว และความจําเพาะสูง ทีมวิจัยจะพัฒนา
โดยพบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ทั้งนี้ แมในอดีตอัตราการติดเชื้อ เปนตนแบบชุดตรวจที่ใชงานงาย เชน Lateral flow ซึ่งใชหลักการเดียวกับ
เฉลี่ยจะลดลงจากรอยละ 8.7 ในป พ.ศ. 2552 เพราะกระทรวงสาธารณสุข ATK เพื่อใชในการตรวจคัดกรองในพื้นที่เสี่ยงตอไป
ไดมีการรณรงคควบคุมและปองกันโรคดังกลาวอยางเขมขนในชวง 10 ป อยางไรก็ตาม เนื่องจากสัญญาการรับทุนวิจัยนิวตัน มีกรอบการ
ที่ผานมา แตอัตราการตายจากโรคมะเร็งทอนํ้าดียังคงสูงกวาปละ 20,000 ราย ดําเนินงานเพียง 1 ป ซึ่งไมมากพอที่จะพัฒนาใหไดผลงานตั้งแตตนนํ้าจนถึง
ทีมวิจัยไดศึกษากลไกเชิงลึกในการเกิดโรคมะเร็งทอนํ้าดีรวมกับ ปลายนํ้า แตจากการดําเนินการวิจัยที่กลาวมาเบื้องตน หากประสบความ
การติดเชื้อพยาธิใบไมตับมานานกวา 30 ป ไดคนพบวา การติดเชื้อแบคทีเรีย สําเร็จ เราจะไดชุดตรวจที่เหมาะสําหรับการคัดกรองผูติดเชื้อแบคทีเรีย
เฮลิโคแบคเตอร ไพโลรี่ (Helicobacter pylori) โดยเฉพาะสายพันธุที่ เฮลิโคแบคเตอร ไพโลรี่ สายพันธุที่กอโรคในทอนํ้าดี มากกวาชุดคิทตรวจ
กอความรุนแรง CagA+ ซึ่งกอใหเกิดมะเร็งกระเพาะอาหาร มีความสัมพันธ CagA ทั่วไป ที่สวนใหญพัฒนามาจากสายพันธุกอโรคในกระเพาะอาหาร
กับโรคมะเร็งทอนํ้าดีและพยาธิสภาพผนังทอนํ้าดีหนาในผูติดเชื้อพยาธิ และหากมีการนําไปใชกันอยางแพรหลาย จะนําไปสูการเปลี่ยนแปลง
ใบไมตับเรื้อรังในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และยังพบวาพยาธิใบไมตับเปน ดานการปองกันและรักษา ที่สามารถลดความเสี่ยงในการเปนมะเร็งทอนํ้าดี
สัตวรังโรคของเชื้อเฮลิโคแบคเตอร ไพโลรี่ ซึ่งแมจะมีการใชยาถายพยาธิ ไดมากยิ่งขึ้นในอนาคต
ใบไมตับไปแลวสองป แตพยาธิสภาพของทอนํ้าดีก็ยังคงอยูกวารอยละ 40

สํานักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.)
National Research Council of Thailand (NRCT) 11